Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σχεδόν σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες μία τάση προς την από-ιατροποίηση του τοκετού, δηλαδή την πραγματοποίηση του τοκετού σε φυσικό περιβάλλον, χωρίς την απαραίτητη παρουσία ιατρού και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και φροντίδας. Με αυτό τον τρόπο δημιουργήθηκε ένα ρεύμα κυρίως προερχόμενο από μαίες, που προβάλλει την αξία του φυσικού τοκετού χωρίς ιατρική παρέμβαση. Αρκετές χώρες όπως η Ολλανδία και η Μ. Βρετανία, αγκάλιασαν αυτό το ρεύμα διότι βοηθούν έτσι και στη μείωση των ιατροφαρμακευτικών εξόδων της εγκύου.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ο φυσικός τοκετός είναι ο τοκετός που ξεκινά αυθόρμητα μεταξύ της 37ης και της 42ης συμπληρωμένης εβδομάδας της κύησης. Από την έναρξη έως το τέλος του δεν έχουμε εμφανείς κινδύνους. Το παιδί γεννιέται με κεφαλική προβολή και μετά το τοκετό η μητέρα και το παιδί είναι σε καλή κατάσταση. Θα πρέπει να υπάρχει σοβαρή ένδειξη για να παρέμβουμε στη φυσιολογική διαδικασία του τοκετού.
Θα αναρωτιέται όμως κανείς γιατί ενώ η μητρική και βρεφική νοσηρότητα και θνησιμότητα μειώθηκαν στο ελάχιστο τις τελευταίες δεκαετίες, να υπάρχει αυτή η τάση από-ιατροποίησης του τοκετού. Το γεγονός αυτό ήταν συνέπεια κυρίως της ανάπτυξης της μαιευτικής και της δημιουργίας μεγάλων ιατρικών μονάδων. Το περιβάλλον του τοκετού είναι πλέον απρόσωπο και αρκετά νοσοκομειακό. Υπενθυμίζουμε όμως ότι η γέννα δεν είναι ασθένεια. Κάθε μεγάλη κλινική έχει μία οργάνωση και μία ρουτίνα στην αντιμετώπιση των περιστατικών βάσει πρωτοκόλλου. Η πρακτική αυτή δεν είναι πάντα σύμφωνη με τις επιθυμίες της γυναίκας. Παράλληλα, ενοχοποιήθηκε χωρίς αρκετά αποδεικτικά στοιχεία η μοντέρνα ιατρική αντιμετώπιση του τοκετού για την αύξηση των γεννήσεων με καισαρική τομή, ενώ ελαττώθηκε το ποσοστό του αποκλειστικού μητρικού θηλασμού. Ως εκ τούτου, η νέα τάση αποκλεισμού της ιατρικής από τη διαδικασία του τοκετού βρήκε πρόσφορο έδαφος, αφού υπόσχεται μία πιο προσωποποιημένη σχέση εγκύου με μαιευτή.
Σ’αυτό ακριβώς το σημείο θεωρείται απαραίτητο να βρεθεί μια ισορροπία μεταξύ της προηγμένης ιατρικής και της φυσιολογικής διαδικασίας του τοκετού.
Ο προγραμματισμός και η πραγματοποίηση ενός τοκετού στο σπίτι, φαίνεται να αγνοεί και να αποκλείει όλη την ανάπτυξη της ιατρικής επιστήμης των τελευταίων δεκαετιών, κυρίως στους τομείς της μαιευτικής και της νεογνολογίας. Ο τοκετός είναι μία φυσική διαδικασία σε όλα τα θηλαστικά. Από την άλλη όμως, η μαιευτική επιστήμη και η νεογνολογία έχουν καταφέρει να μειώσουν δραστικά τις επιπλοκές του τοκετού καθώς και να τις προλαμβάνουν. Αρκεί να συγκρίνουμε τα ποσοστά μητρικής και νεογνικής θνησιμότητας και νοσηρότητας στις προηγμένες χώρες και στις μη ανεπτυγμένες χώρες. Η σύγκριση είναι ανάλογη και με τα ιδία ποσοστά σε μια ευρωπαϊκή χώρα σήμερα και πριν από 100 χρόνια !
Συνεπώς, ας μη θυσιάζουμε στο βωμό του φυσικού τοκετού την υγεία και την ιδία τη ζωή!
Ευτυχώς στις μέρες μας , έχουμε τη δυνατότητα επιλογής περίθαλψης σε καταστάσεις που ξεφεύγουν από το φυσικό. Οπότε ο συμβιβασμός ανάμεσα στο σεβασμό προς τη θέληση της γυναίκας και το σεβασμό στο δικαίωμα στην υγεία και τη ζωή μητέρας-νεογνού είναι πλέον εφικτός. Με αλλά λόγια, η γυναίκα που επιθυμεί να γεννήσει όπως είχε γεννήσει η γιαγιά της και η προ-γιαγιά της, χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη θα μπορεί να το πραγματοποιεί μέσα σε ένα κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο εντός του μαιευτηρίου. Με αυτό τον τρόπο, σε περίπτωση επιπλοκής ή κινδύνου για επιπλοκή του τοκετού , όλες οι υποδομές βρίσκονται στον ίδιο χώρο μαζί με το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό (μαίες, μαιευτήρας, νεογνολόγος), χωρίς να χάνεται πολύτιμος χρόνος για διακομιδή σε νοσοκομείο.
Τα πλεονεκτήματα αυτής της συμβιβαστικής λύσης είναι τα εξής σημαντικά :
- Άμεση πρόσβαση σε νοσοκομειακές υποδομές ιατρικής παρακολούθησης (ζωτικά σημεία εγκύου-νεογνού, εργαστηριακός έλεχγος, απεικονιστικός έλεγχος κτλ),
- Άμεση πρόσβαση σε νοσοκομειακές υποδομές ιατρικής νοσηλείας και θεραπείας για τη γυναίκα και το νεογνό(παροχή οξυγόνου, ενδοφλέβιων φαρμάκων, μετάγγισης αίματος, πρόσβαση σε χειρουργείο)
- Δυνατότητα χορήγησης αναλγησίας από ιατρό αναισθησιολόγο σε περιπτώσεις που οι αντοχές της εγκύου εξαντλούνται ή σε περιπτώσεις που χρειάζονται επεμβατικοί μέθοδοι κατά τη διάρκεια του τοκετού ή και μετά από αυτόν (σικυουλκία, εμβρυουλκία, δακτυλική αποκόλληση πλακούντα, συρραφή τραύματος του περινέου)
- Αποφυγή διακομιδής σε νοσοκομείο κερδίζοντας με αυτό τον τρόπο πολύτιμο χρόνο πρόληψης και θεραπείας επιπλοκών του τοκετού. Σε μία πρόσφατη μελέτη στη Βρετανία, βρέθηκε ότι χρειάστηκε διακομιδή από μη ιατρικό περιβάλλον (σπίτι ή οίκος γεννήσεων με μαίες) σε νοσοκομείο σε ποσοστό 36-45% στις πρωτοτόκες γυναίκες.
Ας μην ξεχνούμε ότι οι γυναίκες έχουν βέβαια το δικαίωμα να επιλέγουν το πώς και το πού θα γεννήσουν αλλά δεν έχουν το δικαίωμα να θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή του νεογνού. Η σωστή ενημέρωση των γυναικών βοηθά στη συνειδητοποίηση των κινδύνων. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στην Ολλανδία οι τοκετοί στο σπίτι μειώθηκαν από 38% στο 23% τα τελευταία 20 χρόνια, κυρίως λόγω της ενημέρωσης πέρι των πιθανών κινδύνων.
Επίσης πρόσφατες μελέτες απέδειξαν τριπλάσιο κίνδυνο θανάτου του νεογνού στο σπίτι σε σχέση με τον τοκετό σε νοσοκομείο, με αποτέλεσμα να αναθεωρηθεί δραματικά η πρακτική αυτή. Υπάρχουν πλέον ιδιαίτερα αυστηρές συστάσεις να επιλέγονται σ’αυτές τις περιπτώσεις, κυήσεις χαρακτηριζόμενες ως «χαμηλού κινδύνου» και απαραιτήτως σε πολυτόκες γυναίκες και όχι σε πρωτοτόκες.
Συνεπώς, η κάθε γυναίκα μπορεί να συντάξει το δικό της πλάνο τοκετού (birth plan) στο οποίο θα καταγράψει όλες τις επιθυμίες της για την ημέρα του τοκετού. Κατόπιν, θα το παρουσιάσει στον μαιευτήρα της επιλογής της και θα το συζητήσουν. Στις περισσότερες περιπτώσεις μετά από σωστή ενημέρωση και όχι παραπληροφόρηση, θα υπάρξει συμφωνία των δύο (εγκύου και ιατρού).
Στην περίπτωση αυτή, η γυναίκα με τις συνθήκες που έχει επιλέξει , τους δικούς της ανθρώπους γύρω της και χωρίς απαραίτητα τις διαδικασίες ρουτίνας που επικρατούν σήμερα στα μαιευτήρια, μπορεί να γεννήσει σε ένα ασφαλές περιβάλλον εντός της κλινικής, όπου θα έχει πρόσβαση σε όλες τις σύγχρονες παροχές της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, εφόσον κριθεί απαραίτητη.