Η δίκερη μήτρα είναι μια ανατομική παραλλαγή της μήτρας η όποια δημιουργείται κατά τη διάρκεια της εμβρυογένεσης. Δηλαδή πριν ακόμα γεννηθεί η γυναίκα, στη διάρκεια της εμβρυϊκής ζωής της, η μήτρα σχηματίζεται από την ένωση δυο εμβρυϊκών δομών του Muller (μια δεξιά και μια αριστερά). Με το που πραγματοποιείται η ένωση των δυο αυτών δομών, το τοίχωμα (διάφραγμα) που τα χωρίζει εξαφανίζεται. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται μια ενιαία τριγωνική κοιλότητα στο εσωτερικό της μήτρας.
Οι ανατομικές παραλλαγές στην παραπάνω διαδικασία οδηγούν στην εμφάνιση των συγγενών ανωμαλιών της μήτρας. Υπολογίζεται ότι η συχνότητα τους είναι στο 1-3%. Από αυτές η πιο συχνή είναι η δίκερη μήτρα (δίκερος μήτρα) και το ενδομήτριο διάφραγμα. Ανάλογα με το βαθμό που παραμένει το διαχωριστικό τοίχωμα ανάμεσα στη δεξιά και αριστερή πλευρά της μήτρας ταξινομούνται και οι ανατομικές παραλλαγές.
Η πιο ήπια μορφή είναι μία ελαφριά πάχυνση του πυθμένα της ενδομήτριας κοιλότητας που της δίνει σχήμα καρδιάς (καρδιόσχημη μήτρα).
Στις περιπτώσεις που δεν έχει ολοκληρωθεί η ένωση των εμβρυϊκών δομών στον πυθμένα της μήτρας, τότε η μήτρα δίνει την εντύπωση ότι φέρει δυο κέρατα (δίκερη μήτρα).
Σε σπάνιες περιπτώσεις η μήτρα αποτελείται από δυο ξεχωριστές κοιλότητες που δεν έχουν ενωθεί και τότε την αποκαλούμε δίδελφη μήτρα, η οποία μπορεί να έχει ένα ή και δύο τραχήλους.
Διάγνωση
Το ενδοκολπικό υπερηχογράφημα αποτελεί την πρώτη γραμμή ανίχνευσης τέτοιων ανωμαλιών μαζί με τη γυναικολογική κλινική εξέταση. Τα τελευταία χρόνια η τρισδιάστατη υπερηχοτομογραφία (3D) έχει καταφέρει να ανιχνεύει με ακρίβεια τις περισσότερες ανατομικές παραλλαγές όπως το ενδομήτριο διάφραγμα, και την καρδιόσχημη μήτρα.
Η υστεροσαλπιγγογραφία δίνει επίσης σημαντικές πληροφορίες για το σχήμα και τη δομή της ενδομήτριας κοιλότητας.
Η μαγνητική τομογραφία μπορεί να ξεκαθαρίσει με περισσότερη ακρίβεια το βαθμό έλλειψης ένωσης του αριστερού και δεξιού τμήματος της μήτρας.
Τέλος η επιβεβαίωση της σωστής διάγνωσης που συνδέεται αρκετά συχνά και με την αποκατάσταση της βλάβης στον ίδιο χειρουργικό χρόνο πραγματοποιείται με την υστεροσκόπηση και τη λαπαροσκόπηση.
Οι γυναίκες που παρουσιάζουν τέτοιες ανωμαλίες θα πρέπει να εξεταστούν και για πιθανές ανωμαλίες του ουροποιητικού συστήματος, διότι έχουν κοινή εμβρυογένεση.
Επίσης παρατηρείται ότι οι γυναίκες αυτές πάσχουν πιο συχνά από ενδομητρίωση.
Εγκυμοσύνη και δίκερη μήτρα ή ενδομήτριο διάφραγμα
Διάφορες μελέτες αναφέρουν ότι το ενδομήτριο διάφραγμα αποτελεί αιτία υπογονιμότητας και επαναλαμβανόμενων αποβολών. Επίσης ανάλογα με το βαθμό διαχωρισμού της μήτρας, μειώνεται και ο χώρος που μπορεί να αναπτυχτεί το έμβρυο σε μια μελλοντική εγκυμοσύνη, οπότε υπάρχει κίνδυνος για πρόωρο τοκετό.
Θεραπεία
Συνήθως μόνο στις περιπτώσεις που μία γυναίκα με δίκερη μήτρα ή διάφραγμα αντιμετωπίζει πρόβλημα γονιμότητας ή μελλοντικής εγκυμοσύνης, συστήνεται η χειρουργική αποκατάσταση με υστεροσκόπηση ή και λαπαροσκόπηση, με ταχύτατη ανάρρωση και με ελάχιστες πιθανότητες μετέπειτα συμφύσεων, αφού πρόκειται για ενδοσκοπική χειρουργική που είναι ελάχιστα επεμβατική, αρκεί να πραγματοποιείται από έμπειρο γυναικολόγο ενδοσκοπικό χειρουργό.